SZTUKAPUBLICZNA.PL

25 stycznia 2007 roku anonimowy artysta tworzący pod pseudonimem Peter Fuss zaanektował jeden z koszalińskich bilbordów, stojących w pobliżu kościoła pw. Ducha Świętego, na autorski plakat zatytułowany Żydzi won z katolickiego kraju. Warstwa obrazowa pracy składała się z 56 portretów w czerni i bieli, przedstawiających postaci z polskiej polityki, kultury, mediów i rozrywki. Wśród sportretowanych znaleźli się m.in.: Lech Kaczyński, Tadeusz Mazowiecki, Aleksander Kwaśniewski, Andrzej Wajda, Jerzy Pilch, Wisława Szymborska, Paweł Althamer, Wojciech Mann i Maryla Rodowicz. Pod wizerunkami umieszczono tekst – napisany białymi, drukowanymi literami – brzmiący: Żydzi won z katolickiego kraju. Osoby publiczne przedstawione na bilbordzie wybrane zostały z tzw. „listy Żydów[1]”, opublikowanej przez skrajnie prawicowy, niedziałający już portal polonica.net (redagowany od 2002 r.), natomiast hasło wykorzystane w plakacie było powtórzeniem okrzyku, które anonimowa osoba rzuciła pod warszawską katedrą tuż po odwołaniu arcybiskupa Stanisława Wielgusa w styczniu 2007 r.

Peter Fuss, Żydzi won z katolickiego kraju, fot. dzięki uprzejmości artysty

Praca – mimo, iż pojawiła się w przestrzeni publicznej dzień po otwarciu w Galerii Scena indywidualnej wystawy Fussa zatytułowanej jesus christ king of poland – zdaniem artysty i kuratora wystawy Roberta Knutha powstała bez wiedzy jej organizatorów. 

Interwencja policji, która miała miejsce 26 stycznia, przyczyniła się do zamknięcia wystawy Fussa oraz zaplombowania koszalińskiej galerii, w której odbywał się pokaz. Wcześniej zaklejono też bilbord. Prokuratura wszczęła przeciwko artyście postępowanie karne, zarzucając mu najpierw obrazę głowy państwa, a następnie zmieniając kwalifikację czynu na wzywanie do nienawiści rasowej. Dodatkowo pojawił się zarzut umieszczenia bilbordu bez zezwolenia, postawiony Fussowi. Z kolei szefom Galerii Scena - Robertowi Knuthowi oraz Ryszardowi Ziarkiewiczowi – groził zarzut nielegalnego wyklejenia plakatu. Co więcej, prowadzący galerię stali się świadkami w sprawie szerzenia antysemityzmu. Przesłuchano ich 27 i 29 stycznia 2007 roku. Ostatecznie postępowanie przeciwko artyście zostało umorzone.

Peter Fuss, Żydzi won z katolickiego kraju, fot. dzięki uprzejmości artysty

Peter Fuss tak odniósł się do ocenzurowania swojej pracy: „Prawie cała ta wystawa to cytaty. Bilbord też jest zbudowany z cytatów. Osoby na bilbordzie – to osoby z listy Żydów. Hasło – to cytat jednego z członków Rodziny Radia Maryja. Ten bilbord tak mocno zadziałał i wielu ludzi odebrało go jako autentyczny głos organizacji antysemickiej, właśnie dlatego, że był dosłowny. Ludzie znają ten język, znają te antysemickie nawoływania. Dlatego tak wielu ludzi uwierzyło w antysemickie przesłanie tego bilbordu. Patrzyli na twarze Kaczyńskiego, Kazika, Dody, Moniki Olejnik i mówili: »Tak, tak: Żydzi won z tego kraju«, »Ktoś musi zrobić z Żydami porządek«. Dostawałem głosy poparcia od organizacji nacjonalistycznych. Dopiero z czasem orientowali się, że coś jest nie tak. Że ten Fuss, to wcale nie jest »swój chłop«, że zostali ośmieszeni. Ci, którzy mnie popierali i chcieli razem ze mną wyruszać na krucjatę przeciw Żydom, uznali wtedy, że sam jestem Żydem, albo Niemcem, w każdym razie wrogiem Polski. Właśnie na tym polegała przewrotność tego bilbordu”[2].

Oburzenie wywołane wykorzystaniem przez artystę języka nienawiści i kopiowaniem obecnego w wielu środowiskach antysemickiego i ksenofobiczego dyskursu, obecnego w domenie publicznej, pokazuje, że przewrotne zamierzenie artysty nie zostało do końca odczytane, ponieważ on sam został zidentyfikowany jako winny tego stanu rzeczy. Zapewne przyczyniło się do tego również umiejscowienie billboardu w okolicy kościoła, który, podobnie jak Radio Maryja, Fuss także obarcza odpowiedzialnością nie tylko za status quo wszelkiej nietolerancji, ale i – w niektórych przypadkach – szerzenie jej.